O diecie, zaleceniach i ograniczeniach żywieniowych dla osób chorych na cukrzycę oraz insulinoterapii z dr inż. Katarzyną Kowalcze, dyplomowaną dietetyczką i adiunktem w Katedrze Dietetyki i Oceny Żywności Instytutu Nauk o Zdrowiu UPH z 23 letnim doświadczeniem w pracy klinicznej rozmawia Jerzy Magiera z portalu mojacukrzyca.org.Jerzy Magiera: Pani doktor, proszę nam wytłumaczyć, na czym polega dieta cukrzycowa?
Dr inż. Katarzyna Kowalcze: Trudne pytanie, bo nie ma czegoś takiego jak dieta cukrzycowa. To zasady zdrowego żywienia, tak naprawdę, tylko i aż. Kłopot jest główny, w mojej ocenie taki, że ludzie niestety powszechnie nie znają zasad zdrowego żywienia. I moment rozpoznania cukrzycy, to jest często dla wielu z nich kłopot, dramat, trudność, bowiem muszą, powinni się przestawić na te zasady zdrowego żywienia. Czyli zdrowe rozsądkowe podejście do jedzenia, do traktowania jedzenia, jako źródła witamin, składników mineralnych, energii, trochę przyjemności powinno w tym być, ale bez ekstremalnych podejść. Myślę, że duże restrykcje nie są niezbędne.Jakie są zatem podstawowe zasady zdrowego żywienia? Jakich zasad powinny przestrzegać osoby z cukrzycą?
Przede wszystkim należy, moim zdaniem, włączyć zdrowy rozsądek. To po pierwsze. Po drugie wyrzucić ze swojego słownika pojęcie "duża porcja", bo ona nikomu nie będzie pomagała, zwłaszcza u osób z cukrzycą. Dobrze pomyśleć o pewnej regularności, niezależnie od metody terapii, dlatego że organizm uwielbia regularność, cykliczność, powtarzalność. I jeżeli ten warunek się spełni, to większość kłopotów z cukrzycą samoistnie prawie, że zostaje zminimalizowana. Dlatego zachęcam zawsze do pewnej cykliczności, powtarzalności, takiego rytualnego niemal, że podejścia do jedzenia, nakładania podobnych porcji, oszacowania tam gdzie trzeba wartości wymienników węglowodanowych, białkowo-tłuszczowych. To ułatwia, ale to już jest wyższa szkoła jazdy. Na początku zaczynamy po prostu od zdrowego stylu życia i aktywności fizycznej. Bowiem przy diecie nie możemy zapominać o regularnej aktywności fizycznej. To jest najtańszy sposób walki z hiperglikemią.
Czy osoba z cukrzycą typu 1 może zjeść wszystko, na co ma ochotę i czy są jakieś ograniczenia żywieniowe dla osób z cukrzycą typu 1?
Zjeść może wszystko, absolutnie zjeść może wszystko, tylko powinna ta osoba być świadoma tego, jakie będą konsekwencje i umieć zachować się odpowiednio. W sytuacji odstępstw od tych zasad zdroworozsądkowych, typu przyjęcia, gdzie jadają ludzie normalnie inne posiłki niż zazwyczaj, ta dieta świąteczna różni się diametralnie od zwykłego sposób żywienia. Zjeść można absolutnie wszystko, tylko trzeba umieć oszacować z grubsza, co na tym talerzu jest i umieć się zachować, w sensie insulinoterapia i aktywność fizyczna. Wtedy nie ma najmniejszego problemu z glikemią, tylko trzeba zainwestować w siebie i dobry zespół edukacyjny żeby wytłumaczył, o co tak naprawdę w tym wszystkich chodzi i nie ma wtedy potrzeby żeby ograniczać, poza takimi niezdrowymi rzeczami - potrawami smażonymi, tłustymi, kalorycznymi, słodkimi. To, co w normalnym zdrowym żywieniu, tutaj nie ma specjalnych wymagań.
Dość często pojawiają się w Internecie pytania od pacjentów, od użytkowników portalu, że mają zalecane stałe pory posiłków na intensywnej insulinoterapii i bardzo się boją, że jak nie zjedzą jakiego posiłku to coś im się stanie. Czy to prawda, że na intensywnej insulinoterapii ta regularność posiłków jest konieczna i wymagana?
Czy konieczna, może nie tak radykalnie bym do tego podchodziła. Powiem inaczej. Jeżeli mam pacjenta z niewyrównaną glikemią, to wszystkich, również na intensywnej insulinoterapii zazwyczaj staram się nakłonić do tego, żeby spróbowali przez czas jakiś, na tyle na ile życie pozwala, usystematyzować te posiłki. Żeby łatwiej poznać swój organizm. W sytuacji, kiedy posiłki są o różnych porach, jednego dnia śniadania o 8, drugiego o 11, to nie bardzo wiadomo, jak sobie ma organizm z tym poradzić i to też się przekłada na hiperglikemie. Warto byłoby przez czas jakiś wprowadzić porządek do harmonogramu, tak jak prawda i obowiązki pozwalają. Zawsze to się przełoży na dobrostan psychiczny pacjenta. Nie będzie hiperglikemii, nie będzie stresu. Nie będzie też dodatkowych dawek insuliny, bo o tym też trzeba pamiętać. Korekty, które są wykonywane w takich sytuacjach mają swój cel, obniżyć glikemię, ale insulina jest mieczem obusiecznym. Trzeba pamiętać, że przeinsulinowanie rodzi dodatkowe kłopoty - apetyt przed wszystkim i zaczynamy być w takim błędnym kole. Jest dodatkowa dawka insuliny, bo hiperglikemia, po tej dawce znowu apetyt rośnie i kolejna dawka jedzenia i insuliny.
| Nakłaniam, więc do tego żeby spróbować, na tyle ile to jest możliwe, żeby usystematyzować pory posiłków. Ale to nie tak, że wszyscy docelowo muszą z zegarkiem w ręku te posiłki jeść. Intensywna insulinoterapia ma dawać trochę wolności. Tam gdzie jest duży kłopot z wyrównaniem glikemii zaczynamy od porządkowania stylu życia, aktywności fizycznej. To naprawdę przynosi dobre efekty. |
Prosimy jeszcze o kilka zasad żywienia dla diabetyków.
Dobrze byłoby wrócić do fizjologii, czyli jeść dokładnie tyle ile potrzebuje nasz organizm, a nie tyle ile się domaga żołądek. On jest częścią naszego organizmu, ale złym jest doradcą. Jeżeli nauczymy się odchodzić od stołu z takim uczuciem niedosytu, że jeszcze coś by się tam zmieściło, to to już jest połowa sukcesu w leczeniu cukrzycy, bo nie doprowadzamy wtedy do hiperglikemii. I to cukrzyca versus wszyscy pozostali, niczym się diabetyk nie różni specjalnie, w tym postępowaniu. Dodatkowo koniecznie aktywność fizyczna. Bez tego nie da rady skutecznie leczyć cukrzycy. Aktywność ta musi być rozsądnie zaplanowana, żeby nie generowała ani hipo, ani hiperglikemii później.
Unikanie w miarę możliwości tego, co zdecydowanie podnosi glikemię, czyli węglowodany, pokusy - ciasteczka, sok świeżo wyciskany z owoców. To się ma prawo pojawić w diecie osoby z cukrzycą, ale powinno być dobrze oszacowane ze znajomością skutków tego. Jeżeli ktoś wypije szklankę soku, to musi mieć świadomość, jaka później będzie glikemia i jakie będzie to rodziło skutki. Natomiast warto też się zastanowić przy hiperglikemii szczególnie, od czego pacjenci zaczynają jedzenie posiłków. Jeżeli posiłek zaczyna się jeść od surowych warzyw, to wchłanianie całości posiłku jest wolniejsze, stabilniejsze, nie ma takich hiperglikemii i nie ma konieczności manewrować w prawo, w lewo insuliną. Nie ma takiego kłopotu. Do tego zawsze pacjentów zachęcam.
Natomiast dodatkowa trudność to próba oszacowania ile w posiłku jest białka i tłuszczu, bo to jest później efekt hiperglikemii po kilku godzinach. Pacjenci często zapominają po 3-4 godzinach, że coś tam zjedli w dobrej sałatce na przykład sporo orzechów. Efekt hiperglikemiczny dopiero się zaczyna pojawiać. Myśląc o zdrowym stylu życia osoba z cukrzycą musi poświęcić uwagi na myślenie o składzie posiłków, niż przeciętny zdrowy Kowalski. Natomiast wszystkie pozostałe zalecenia są takie same, jak w piramidzie zdrowego żywienia. Nie ma dodatkowych obostrzeń, ani zakazów czy nakazów. To już nie jest dieta tak radykalna, jak jeszcze 15-20 lat temu. Jest pełna liberalizacja, niemal że, ale ten zdrowy rozsądek jest kluczem do sukcesu. Tylko tyle i aż tyle.
Dziękuję bardzo serdecznie za wszystkie rady.
Dziękuję serdecznie.
Zapraszamy na nasz kanał na YouTube! Subskrybuj teraz!
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
