Przyczyny cukrzycy ciążowej nie są w pełni poznane, jednak wiadomo, że podłoże choroby leży w zaburzeniach tolerancji glukozy. W trakcie ciąży organizm kobiety ulega zmianom hormonalnym, które mogą wpływać na działanie insuliny, hormonu regulującego poziom cukru we krwi. Jeśli organizm nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny lub skutecznie z niej korzystać, poziom cukru we krwi rośnie, prowadząc do cukrzycy ciążowej.
W ciąży możemy mieć sytuację dwojaką, albo pacjentce zaczynają rosnąć cukry w przebiegu ciąży i to jest taka klasyczna cukrzyca ciężarnych (cukrzyca ciążowa), albo pacjentka mogła mieć cukrzycę wcześniej przed ciążą i to jest najczęściej cukrzyca typu 2, ale była ona nierozpoznana. To są dwie odrębne sytuacje. Jak mamy stwierdzenie podwyższonego poziomu cukru we krwi w ciąży to jeżeli te poziomy są tak duże, że przekraczają ogólne kryteria dla rozpoznania cukrzycy mówimy wówczas o cukrzycy w ciąży, a jeżeli przekraczają trochę niższe kryteria, które obowiązują tylko dla okresu ciążowego mówimy o cukrzycy ciążowej. (...) Mamy wartości docelowe do jakich trzeba ten poziom cukru doprowadzić - powiedział prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w programie "Akcja edukacja! Cukrzyca ciążowa - jak zadbać o prawidłowe cukry".
Objawy cukrzycy ciążowej mogą być łagodne lub nieznaczne, co utrudnia ich zidentyfikowanie. Niektóre z typowych objawów to częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, uczucie zmęczenia, ciągłe uczucie głodu oraz trudności w gojeniu się ran. Zarówno Zalecenie Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, jak i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wskazują, że u kobiet, u których wcześniej nie rozpoznano cukrzycy, między 24. a 28. tygodniem ciąży należy wykonać doustny test tolerancji glukozy w celu diagnostyki cukrzycy ciążowej.
Już od ponad 30 lat nasze rekomendacje obejmują wszystkie ciężarne jeżeli chodzi o diagnostykę zaburzeń tolerancji węglowodanów w ciąży, co nie jest takie oczywiste, bo w niektórych krajach europejskich robi się to tylko w grupach ryzyka, a niestety jeżeli robimy to tylko w grupach ryzyka, to i tak u 30% ciężarnych nie wykryjemy zaburzeń tolerancji węglowodanów. 10 lat temu zmieniliśmy schemat badań i obecnie jest to diagnostyka jednostopniowa, czyli polega na zrobieniu jednego testu, wcześniej robiliśmy dwa testy - przesiewowy i diagnostyczny, teraz robimy tylko test diagnostyczny, czyli krzywą obciążenia 75 gramami glukozy. W ciąży oznaczamy cukier nie tylko po dwóch godzinach, ale także po godzinie, ponieważ jest trochę inny metabolizm w ciąży. Na początku ciąży, przy pierwszej wizycie, staramy się wykryć zaburzenia tolerancji węglowodanów, które nie były wykryte przed ciążą i u każdej ciężarnej wykonujemy badanie glikemii na czczo i jeżeli glikemia na czczo jest podwyższona, a w ciąży uważa się już 92 mg/dl i więcej, więc są to bardzo restrykcyjne kryteria, więc wtedy wykonujemy już na początku ciąży test diagnostyczny, również w grupach ryzyka. Jeżeli wynik jest prawidłowy, a także u ciężarnych, które nie miały czynników ryzyka, gdzie glikemia na czczo jest prawidłowa, wykonujemy test diagnostyczny między 24. a 28. tygodniem ciąży, bo wtedy wchodzimy w drugą połowę ciąży, gdzie zmienia się metabolizm i zaburzenia związane z gorszym działaniem insuliny się nasilają - powiedziała prof. dr hab. n. med. Dorota Bomba-Opoń, specjalista ginekologii i położnictwa, specjalista perinatologii, pracująca w Katedrze Ginekologii i Położnictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Nieleczona cukrzyca ciążowa może prowadzić do różnych powikłań zarówno dla matki, jak i dziecka. Dla matki istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, zakażeń dróg moczowych, a także zwiększa się ryzyko porodu przez cesarskie cięcie. Dla dziecka istnieje ryzyko nadmiernej masy urodzeniowej, co może prowadzić do trudności w porodzie, a także zwiększać ryzyko wystąpienia otyłości i cukrzycy typu 2 w przyszłości.
Leczenie cukrzycy ciążowej opiera się na zdrowej diecie, regularnej aktywności fizycznej oraz monitorowaniu poziomu cukru we krwi. Często konieczne jest również podawanie insuliny, aby utrzymać poziom glukozy w odpowiednich granicach. Przyszła mama powinna być regularnie monitorowana przez lekarza.
Przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych, ale nie tylko skład i jakość, ale również układ tych posiłków. Bardzo ważne w ciąży i leczeniu cukrzycy jest odpowiednie ustawienie posiłków, żeby ciężarna jadła często, a mało, co 2,5 - 3 godziny, musi mieć te 6 posiłków. (...) Trzeba sprawdzić, czy taka dieta jest wystarczająca, bezwzględne jest również monitorowanie glikemii, żeby ustalić czy rzeczywiście zmiany behawioralne przynoszą efekty. Zachęcamy również do aktywności fizycznej, nawet niech to będzie godzinny spacer dziennie, gimnastyka - co zmniejsza ryzyko powikłań - powiedziała w programie "Akcja edukacja! Cukrzyca ciążowa - jak zadbać o prawidłowe cukry" prof. dr hab. n. med. Dorota Bomba-Opoń.
Ciągłe monitorowanie glikemii odgrywa kluczową rolę w leczeniu cukrzycy ciążowej. Daje ono możliwość monitorowania poziomu cukru we krwi w czasie rzeczywistym i dostarcza cennych informacji o skuteczności leczenia oraz wpływie diety i aktywności fizycznej na kontrolę glikemii.
Najpopularniejszym narzędziem do monitorowania glikemii jest glukometr, czyli przenośne urządzenie pozwalające na pomiar poziomu cukru we krwi przy użyciu kropli krwi. Przyszłe matki z cukrzycą ciążową powinny regularnie mierzyć poziom cukru we krwi, zazwyczaj kilka razy dziennie. Typowo wykonuje się pomiary na czczo, czyli przed posiłkiem, oraz po posiłkach, aby ocenić, jak organizm reaguje na spożywane jedzenie.
Dodatkowo, warto rozważyć zastosowanie ciągłego monitorowania glikemii (CGM), które polega na noszeniu sensora umieszczonego pod skórą, który automatycznie mierzy poziom cukru we krwi przez całą dobę. Sensor ten wysyła dane do odbiornika, który wyświetla aktualne wyniki glikemii oraz informacje o tendencjach, takich jak wzrost lub spadek poziomu cukru we krwi. CGM dostarcza w czasie rzeczywistym informacji o zmianach poziomu cukru we krwi, co umożliwia lekarzowi i pacjentce podejmowanie szybkich decyzji dotyczących leczenia.
Kontrola wyrównania cukrzycy w ciąży jest trochę inna niż u osób, które w ciąży nie są, bo na przykład rezygnujemy z oznaczania hemoglobiny glikowanej. Zmiany tego parametru zachodzą zbyt wolno, więc koncentrujemy się na ocenie glikemii. Można powiedzieć pacjentce "proszę mierzyć 10 razy dziennie", ale to jest tortura. (...) My standardowo prosimy o pomiar glikemii na czczo i półtorej, dwie godziny po posiłku. Te cztery pomiary dają nam już pewien obraz, jak to wygląda. (...) Teraz mamy bardzo szeroką refundację systemów do monitorowania glikemii, w tym FreeStyle Libre, także dla ciężarnych leczonych przynajmniej jedną iniekcją insuliny i to nam się bardzo podoba. Współpraca z ciężarnymi jest modelowa, bo te pacjentki bardzo łatwo podchwytują tego typu rozwiązania, które mają bardzo wiele zalet - powiedział prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak.
Ważne jest również prowadzenie dziennika samokontroli, w którym pacjentka zapisuje wyniki pomiarów glikemii, spożyte posiłki, aktywność fizyczną oraz ewentualne dawki insulinowe. Dziennik ten stanowi cenne źródło informacji dla lekarza, umożliwiając mu ocenę efektywności leczenia i wprowadzanie ewentualnych zmian. Dzienniczek może być prowadzony elektronicznie, np. dzięki bezpłatnej aplikacji FreeStyle LibreLink, która umożliwia dodawanie m.in. notatek o spożytym jedzeniu, podanej insulinie, czy też podjętej aktywności fizycznej. Korzystając z aplikacji w łatwy sposób pacjent i lekarz mają dostęp do rozbudowanych raportów, dzięki którym można analizować skuteczność leczenia.
Monitorowanie glikemii ma na celu utrzymanie stabilnego poziomu cukru we krwi w bezpiecznym zakresie dla matki i dziecka. Systemy ciągłego monitorowania pozwalają zaznajomić się ciężarnym z cukrzycą, ze zmiennością stężenia glukozy w ciągu doby, a w szczególności w odniesieniu do częstości, jakości i ilości spożywanych pokarmów oraz zalecanej aktywności fizycznej. Nowoczesny system ciągłego monitorowania glikemii metodą skanowania umożliwia dostęp do informatycznych aplikacji powalających na zdalne udostępnianie lekarzowi pomiarów stężenia glukozy. Stwarza to nowe możliwości dla telemedycznej opieki nad ciężarną z cukrzycą.
Widzimy potrzebę, aby refundacja systemów ciągłego monitorowania glikemii docelowo została rozszerzona także na grupę kobiet w ciąży, które nie muszą przyjmować insuliny, co przyczyni się do zmniejszenia ilości powikłań u noworodków i wpłynie korzystnie na rozwój dziecka w przyszłości - podsumowuje prof. Dorota Bomba - Opoń.
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
