Podstawową wadą glukometru jest czas wykonania procedury pomiaru oraz konieczność każdorazowego nakłucia, czyli przerwanie ciągłości tkanek. To wymusiło poszukiwanie rozwiązań alternatywnych, jednym z nich są Systemy Ciągłego Monitorowania Glikemii (CGM - continous glucose monitoring).
Jak działa CGM?
Czujnik jest instalowany podskórnie, na skórę naklejony jest nadajnik, który wysyła dane do odbiornika, na przykład telefonu komórkowego. Najczęściej czujnik jest igiełką połączoną z nadajnikiem, chociaż Eversense pozwoliło na oddzielenie tych dwóch elementów (o tym niżej). Czujnik pobiera dane nie bezpośrednio z krwi, tylko z tkanki podskórnej. Wadą jest pewne opóźnienie w podawaniu wyników, w porównaniu do pomiarów z krwi - od kilku do kilkunastu minut. Zaletą, jest wysyłanie danych dosłownie co kilka minut. Co to daje?
- Widzimy dane na bieżąco, spojrzenie na telefon pozwala od razu ocenić poziom cukru we krwi. Nieocenione, w tak zwanym "pędzie". W pracy, na zakupach, na rowerze, wszędzie.
- Widzimy dane historyczne - na tej podstawie możemy wyłapać np. gwałtowne spadki, lub wzrosty, których nie widzieliśmy przy używaniu glukometru. Możemy też ocenić trendy w skali całej doby, np. regularnie wysokie cukry w nocy, wymagające zmiany bazy. Jest to świetne rozwiązanie np. dla osób z nieświadomością hipoglikemii.
- Najważniejsza chyba rzecz - przewidywanie przyszłości. System, na podstawie dostarczanych danych jest w stanie oszacować, czy w najbliższym czasie cukier spadnie, czy wzrośnie. Dla przykładu - jeżeli mamy cukier 120 z dwoma strzałkami w dół wiemy, że musimy przygotować się dodatkową przekąskę, 120 z dwoma strzałkami w górę może wymusić więcej ruchu, lub insuliny. Na glukometrze byłoby to tylko 120, bez żadnej dodatkowej informacji.
W Polsce są tak naprawdę cztery systemy warte opisania:
System Guardian Connect (Enlite) firmy Medtronic
Czujnik podłączony jest do skóry (najczęściej brzucha lub górnej części pośladków), wysyła informacje w czasie ciągłym do komórki, lub do dedykowanego urządzenia firmy Medtronic. Czujnik można używać osobno lub razem z najbardziej zaawansowanymi pompami firmy Medtronic, przekazując im (w zależności od typu pompy) informację o poziomie cukru (pompa Paradigm 722), wymuszając zatrzymanie przy niskim (pompa Paradigm VEO) lub wymuszając zatrzymanie pompy, w przypadku przewidywania, że cukier może spaść (pompa Minimed 640G). Mamy tutaj więc element pętli zamkniętej, w której system sam reaguje (zatrzymuje i odpala z powrotem pompę) ograniczając ryzyko zbyt gwałtownej hipoglikemii. Więcej o systemie na stronie internetowej.
System Eversense
Nowość na Polskim rynku (od 2017 roku) i inna filozofia działania. Czujnik jest oddzielony od nadajnika. Czujnik jest wstrzykiwany POD skórę na 6 miesięcy, na skórę naklejany jest nadajnik, który wibruje przy gwałtownych zmianach cukru, informacje wysyłane są do komórki. Samo założenie czujnika polega na nacięciu skóry na długości ok. 4 mm i aplikacji czujnika (wielkości pół zapałki) pod skórę. Samo wprowadzenie trwa kilka minut. Na cięcie nakłada się plastry (steristripy), nie ma potrzeby szycia. Mam przyjemność być jednym z diabetologów we Wrocławiu, którzy wszczepiają takie systemy. Więcej o systemie na stronie internetowej.
System Dexcom
Dość podobny do Guardiana, choć nie tak powszechny, czujnik na skórze współpracuje z urządzeniem firmy Dexcom lub bezpośrednio z telefonem komórkowym. Nie ma natomiast współpracy z którąkolwiek pompą na chwilę obecną. Więcej o systemie na stronie internetowej.
System FreeStyle Libre
Tak naprawdę nie jest to typowy CGM, tylko FGM (flash glucose monitoring) - czujnik założony jest na ramieniu, nie przekazuje informacji w sposób ciągły do momentu, w którym przyłoży się czytnik. Do czytnika przekazywane są wtedy informacje z teraz i 8 godzin wstecz (wykres). W momencie przyłożenia czytnik pokazuje też trend (czy cukier spada, czy rośnie). Planowane jest wejście na rynek systemu FreeStyle Libre 2, który dalej będzie wymagał przykładania czytnika, ale w przypadku skrajnie niskich, lub skrajnie wysokich wartości, sam przekaże informację do odbiornika.
Znalazły się już firmy, które produkują nakładki na Libre, zamieniające ją w system ciągłego monitorowania (nie trzeba już przykładać czujnika), np. Blucon, czy Miao Miao. Więcej o systemie na stronie internetowej.
Jaka czeka nas przyszłość?
Na pewno systemy ciągłego monitorowania będą sukcesywnie wypierać glukometry. Jest to tak naprawdę kwestia czasu i pieniędzy (w szczególności poziomu refundacji), kiedy CGMy będą standardem u pacjentów z intensywną insulinoterapią, w szczególności z cukrzycą typu 1.
Autor artykułu:
lek. med. Maciej Kamiński
Specjalista Diabetolog, Specjalista chorób wewnętrznych
Przyjmuje we Wrocławiu, prowadzi osoby ze schorzeniami: insulinooporność, cukrzyca ciążowa i przedciążowa, cukrzyca typu 2, typu 1, w tym osoby z pompami insulinowymi oraz FGM / CGM (wszczepia również systemy podskórne do monitorowania glikemii).
Prowadzi stronę https://cukrzyca24.pl