Diabetyk to osoba, która musi regularnie kontrolować swój stan zdrowia, przestrzegać odpowiedniej diety, dbać o prawidłową masę ciała, w czym pomocny jest wysiłek fizyczny. Czy każdy rodzaj sportu jest dobry dla człowieka chorego na cukrzycę? Okazuje się, że większość przeprowadzonych do tej pory badań udowodniło korzystny wpływ aktywności fizycznej, nie tylko w zakresie prewencji choroby, ale także w jej leczeniu.Czy chorując na cukrzycę można wyczynowo uprawiać kolarstwo lub pokonywać kilkadziesiąt kilometrów w biegu maratońskim? Czy cukrzyk może być sportowcem sięgającym po najwyższe światowe trofea? Odpowiednie przeszkolenie i zapoznanie się z podstawowymi zasadami radzenia sobie w ewentualnych traumatycznych sytuacjach, zarówno sportowca, jak i jego najbliższego otoczenia pozwala na opracowanie indywidualnego treningu. Owszem, cukrzyca wymaga wielu poświęceń ze strony chorującej osoby, ale nie wyłącza jej z normalnego, dotychczasowego funkcjonowania.
| Pierwsze wzmianki o cukrzycy zapisane zostały w papirusie Ebersa, datowanym na 300-150 r. p.n.e. Znajdujemy w nim spis objawów, odpowiadających właśnie tej chorobie. Niedługo później, bo już w 25 r. n.e Aulus Cornelius Celsius podkreślał zbawienny wpływ wysiłku fizycznego na rozwój i przebieg choroby. Od tamtego czasu praktycznie wszystkim chorym oraz osobom z grup ryzyka, mogącym w przyszłości zachorować na cukrzycę, zaleca się codzienne wykonywanie ćwiczeń fizycznych. |
Należy przyznać, że znaczenie aktywności fizycznej u chorych na cukrzycę typu 1 nie zostało do końca potwierdzone badaniami, a lekarze nadal dzielą się na zwolenników i przeciwników tego typu praktyk. Głównym problemem są znaczne wahania stężenia glukozy pojawiające się już w czasie trwania wysiłku. Istnieją jednak argumenty, które przemawiają za wdrożeniem aktywności fizycznej w schemat leczenia cukrzycy typu 1. Należy do nich przede wszystkim możliwość redukcji późnych powikłań naczyniowych (np. zawał serca, udar mózgu), gdyż wiadomo, że regularne uprawianie sportu w znaczącym stopniu zmniejsza zachorowalność na chorobę wieńcową i przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. W przypadku cukrzycy typu 2 dylematy dotyczące aktywności fizycznej chorego nie mają racji bytu.
Od lat, ćwiczenia fizyczne stanowią jeden z torów klasycznej terapii cukrzycy typu 2, a wdrożone odpowiednio wcześnie, szczególnie u osób z grup ryzyka chronią przed jej rozwojem. Spowalniają także progresję stanów przedcukrzycowych, do których zaliczamy nietolerancję glukozy na czczo (IFG) i poposiłkową nietolerancję glukozy (IGT). Regularne ćwiczenia i aktywny tryb życia pomagają w utrzymywaniu stałego stężenia glukozy we krwi. Zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę, poprzez stymulację odpowiednich receptorów znajdujących się na mięśniach szkieletowych, co obniża zapotrzebowanie chorego na insulinę. Kolejną korzyścią jest zapobieganie insulinooporności, czyli rozwojowi sytuacji, w której pomimo prawidłowego poziomu insuliny nie dochodzi do prawidłowych przemian glukozy. Nie można zapominać, że ćwiczenia utrzymują lub pozwalają się zbliżyć do prawidłowej masy ciała. Redukcja brzusznej tkanki tłuszczowej także zapobiega rozwojowi insulinooporności!
Jaki rodzaj sportu jest w związku z tym polecany w cukrzycy? Można by odpowiedzieć, że każdy, pod warunkiem, że choroba jest dobrze wyrównana i nie istnieją żadne, związane z nią powikłania. Podstawowym przeciwwskazaniem jest retinopatia, czyli uszkodzenie małych naczyń krwionośnych w oku, gdyż zbytnie obciążenie może doprowadzić do wylewu wewnątrzgałkowego i odwarstwienia siatkówki. Podobnie rzecz się ma z nefropatią cukrzycową, gdzie w pierwszym etapie dochodzi do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych nerki, co prowadzi do trwałego uszkodzenia nerek.
Wysiłek fizyczny, zwiększając białkomocz, może nasilać ten niekorzystny proces. Kolejnym stanem, na który należałoby zwrócić uwagę jest neuropatia autonomiczna. W tym przypadku zaburzenia polegają na uszkodzeniu nerwów obwodowych, co skutkuje rozwinięciem zaburzeń czuciowo-ruchowych. Połączenie tych przemian ze sportem, w znaczącym stopniu podwyższa ryzyko wystąpienia hipotonii ortostatycznej, zmian częstości rytmu serca oraz stwarza warunki do wystąpienia niemego (bezobjawowego) niedokrwienia mięśnia sercowego. Niebezpieczne są stany hiperglikemii, czyli stany, w których stężenie glukozy we krwi przekracza 300 mg/dl w przypadku cukrzycy typu 2 oraz 250 mg/dl w przypadku cukrzycy typu 1.
Pojawienie się ciał ketonowych w moczu także nie pozwala na podjęcie aktywności fizycznej. Jeżeli powyższe dolegliwości nie występują to wysiłek fizyczny jest dla chorych wskazany. Każdy chory, przed przystąpieniem do regularnego wysiłku lub przed rozpoczęciem nowego rodzaju ćwiczeń fizycznych powinien zawsze skonsultować się z lekarzem (lub odpowiednio wykwalifikowaną pielęgniarką). Szybkie spacery są skutecznym, a zarazem bezpiecznym typem aktywności. Bieganie, jazda na rowerze, pływanie, taniec oraz wiele innych dziedzin sportu mogą chorym sprawić wiele przyjemności, a przy okazji pomóc w lepszym kontrolowaniu choroby. Należy pamiętać, że każdy rodzaj aktywności fizycznej może doprowadzić do hipoglikemii, dlatego chorym zaleca się monitorowanie stężenia glukozy przed i po wysiłku.
Nie powinno się zaczynać ćwiczeń, jeśli poziom cukru jest zbyt niski. Zawsze, przed przystąpieniem do ćwiczeń należy się zabezpieczyć i zabrać ze sobą jakąś niewielką przekąskę, zawierającą łatwo przyswajalne, proste węglowodany (np. kostkę cukru, słodki napój). Może okazać się ona przydatna, gdy w trakcie ćwiczeń pojawi się hipoglikemia.
Cukrzyca nie stanowi także przeszkody w zawodowym uprawianiu sportu. Wśród mistrzów olimpijskich i sportowców sięgających po największe sportowe trofea znajdują się osoby z rozpoznaną cukrzycą. Nie ulega wątpliwości, że muszą oni poświęcić znacznie więcej dla sportu niż osoby zdrowe. Warunkiem niezbędnym, pozwalającym na zawodowy trening jest zdobycie odpowiedniej ilości informacji, umożliwiających dokładne poznanie własnej choroby. Ważny element stanowi nauka modyfikacji dawek insuliny, w zależności od potrzeb. Wysiłki długotrwałe i bardzo intensywne wymagają zmniejszenia ilości przyjmowanej insuliny nawet o 90 procent! Zdarzają się także sytuacje, w których insulinę należy odstawić całkowicie. Każdy rodzaj terapii insulinowej powinien być dostosowany indywidualnie do zawodnika i rodzaju uprawianej konkurencji. Nie mniej ważna jest samokontrola sportowca i nieustanne monitorowanie glikemii zarówno w czasie treningów czy zawodów, jak i pomiędzy nimi. Odpowiednio zbilansowana dieta oraz opieka medyczna dopełniają całości.
Cukrzyca nie ogranicza aktywnego wypoczynku. Należy jedynie spełnić pewne warunki, kierować się określonymi zasadami oraz zapoznać się z podstawowymi informacjami, które pomogą przewidzieć i zabezpieczyć się przed nieoczekiwanymi sytuacjami.
Jak powinna wyglądać dieta biegacza?
Na podstawie:
"Czy sport to zdrowie dla chorego na cukrzycę?" Sylwia Skorupska, Tomasz Chomiuk, Artur Mamcarz
"Cukrzyca i Ty - krótki przewodnik" Novo Nordisk
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
