Jakie potrawy w świątecznym czasie diabetycy mogą jeść, a co powinni zdecydowanie wyeliminować ze swojej diety? Tudzież znaleźć inny, zdrowszy substytut.
Dorota Skwira-Rutkowska: Nie istnieje specjalna, tzw. dieta "szyta na miarę" dla osób z cukrzycą typu 1. Wszyscy, nie tylko diabetycy, powinniśmy jeść zgodnie z zasadami zdrowego żywienia, natomiast osobom z cukrzycą typu 1 przestrzeganie takich zasad opłaca się szczególnie. Swoim pacjentom powtarzam zawsze, że mogą jeść wszystko, tylko w odpowiednich proporcjach. Umiar należy zachować przede wszystkim w słodkościach (cukry proste). Niektóre potrawy na wielkanocnym stole mogą paradoksalnie wpisać się w zdrową dietę. Natomiast w tradycji polskiej niestety nie przygotowujemy i nie jemy zbyt wielu warzyw, nie tylko w Święta. Warzywa powinny stanowić podstawę naszej diety. Przy wielkanocnych, tłustych potrawach, warzywa są idealnym dopełnieniem dla każdego, a w szczególności diabetyka.
A teraz kilka konkretów:
Jajka, żurek, ćwikła, kiełbasa - te potrawy, przygotowane z możliwym ograniczeniem zawartości tłuszczów, mogą być jak najbardziej spożywane przez diabetyków. Orientacyjnie ilość tych produktów powinna odpowiadać zjadanej ilości wymienników na co dzień. Wówczas nie powinno być większych problemów z dawkowaniem insuliny i stabilizacją glikemii.
Babki, mazurki, serniki - w tym przypadku powinniśmy być bardziej roztropni. żeby posmakować tylko jeden mały kawałek ciasta, podać odpowiednią ilość insuliny i to najlepiej przed planowanym spacerem. Oczywiście najlepiej byłoby ich unikać zupełnie. Ale przecież jesteśmy tylko ludźmi i też chcemy "poświętować". Do ciast własnej roboty proponuje dodać erytrol (ewentualnie ksylitol) zamiast cukru. Taki zabieg znacznie zmniejsza kaloryczność ciast. Praktycznie każdy zjada więcej kalorii podczas Świąt, więc na takiej zamianie skorzysta nie tylko chory na cukrzycę, ale także cała jego rodzina.
Wielkanocny stół to przesyt białek, tłuszczów i węglowodanów. Jak jeść rozsądnie, aby się najeść, bez uszczerbków na wyrównaniu glikemii oraz naszego samopoczucia i zdrowia?
Sugeruję, aby na stole wielkanocnym znalazło się więcej surówek i sałatek ze świeżych warzyw i nasion (szpinak, kiełki, sałaty, papryka, awokado, marchew, nasiona słonecznika, dyni, sezam, itp). Nie jest to naszą polską tradycją, ale przy długim biesiadowaniu, potrawy z niskim indeksem glikemicznym, niskowęglowodanowe i do tego o dużej objętości mogą nas zwyczajnie uratować przed przejedzeniem się i kłopotami z podwyższonym cukrem.
Co jest ważne, aby utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi przy suto zastawionym stole? Na co diabetycy muszą zwracać szczególną uwagę.
W cukrzycy typu 1 musimy podać odpowiednią dawkę insuliny na posiłek. Dobrą zasadą, nie tylko na Święta, jest położenie wszystkiego co chce się zjeść od razu na talerz, aby móc obliczyć ilość wymienników węglowodanowych, i białkowo-tłuszczowych. Ciągłe dokładki bardzo utrudniają oszacowanie spożytego już posiłku. Kolejną zasadą, która wiąże się z pierwszą to podawanie insuliny przed posiłkiem, a nie w trakcie albo po posiłku. Wyjątkiem od tej zasady są małe dzieci i niektóre osoby wymagające szczególnej opieki. Dostarczanie insuliny kilka- kilkanaście minut przed posiłkiem jest sprawą kluczową w zapobieganiu nagłemu wzrostowi glikemii w pierwszej godzinie od spożycia posiłku. Szczegółowe zasady dawkowania insuliny najlepiej omówić ze swoim diabetologiem.
Jaki wpływ na poziom cukru ma spożywanie alkoholu, często obecnego przy świątecznym biesiadowaniu?
To zależy jaki alkohol i w jakiej ilości. Generalna zasada jest taka, żeby unikać spożywania alkoholu w cukrzycy. Alkohol blokuje wytwarzanie glukozy przez wątrobę. Dlatego spożycie alkoholu, w szczególności wysokoprocentowego, może powodować hipoglikemię u osób z cukrzycą. Jednak pacjenci częściej pytają się o lampkę wina, kufel piwa, czy kieliszek nalewki - te alkohole będą raczej powodowały hiperglikemię ze względu na dużą zawartość cukru w sobie, jednak po pewnym czasie i tak mogą być przyczyną hipoglikemii. Podsumowując, jeśli decydujemy się na alkohol to w bardzo małej ilości i kontrolujmy glikemię częściej niż zwykle.
Aktywność fizyczna jest wskazana. Dlaczego i jaka?
Aktywność fizyczna jest niezwykle istotna w kontrolowaniu glikemii u osób z cukrzycą typu 1. Na wiele potraw można "pozwolić sobie" tylko pod warunkiem zastosowania aktywności fizycznej. Wysiłek uwrażliwia nasze komórki na działanie insuliny. Dlatego insulina połączona z aktywnością fizyczną działa silniej i szybciej. Należy też pamiętać, że ta wyższa wrażliwość tkanek na insulinę utrzymuje się nawet do kilkunastu godzin po wysiłku. Zarówno wysiłek tlenowy jak i beztlenowy jest korzystny dla naszego zdrowia. Najlepsza jest aktywność łącząca oba rodzaje wysiłku. Jednak nawet najmniejszy wysiłek fizyczny jest pożądany i ma korzystne skutki dla zdrowia. Można powiedzieć, że wysiłek fizyczny jest silnym lekiem obniżającym cukier we krwi. Nie ma farmakologicznego odpowiednika aktywności fizycznej w leczeniu cukrzycy. Podczas czasu świątecznego nie może zabraknąć codziennej aktywności fizycznej.
Maju, jak w Twoim domu celebrujesz Wielkanoc? Raczej z umiarem czy na ten czas dajesz sobie dyspensę?
Maja Makowska: Wielkanoc zawsze spędzam w gronie najbliższych. Jest to dla mnie oraz mojej rodziny bardzo ważny czas, którego mamy coraz mniej. Na naszym stole wielkanocnym od lat królują tradycyjne, polskie potrawy: biała kiełbasa, jajka, sałatka warzywna, ćwikła z chrzanem i żurek. Większość tych produktów posiada dużą zawartość tłuszczu, więc z podwójną uwagą podchodzę do podawania insuliny - tak, aby w miarę możliwości przewidzieć późniejsze skoki cukru. Bardzo pomaga mi system Dexcom, dzięki któremu mogę śledzić na bieżąco poziom glikemii.
Uwielbiam ciasta. Moje ulubione to pascha z bakaliami oraz tzw. Murzynek. Spożywając te potrawy muszę również pamiętać, aby zwiększyć dawkę insuliny.
Czy w trakcie świąt starasz się regularnie uprawiać sport?
Tak, trenuję regularnie, bez zmian. Dzięki temu lepiej się czuję oraz mogę zrobić miejsce na kolejne transze potraw (śmiech). Oczywiście najważniejszą zaletą sportu czy chociaż drobnej aktywności fizycznej tj. spacer, jest zbijanie poziomu cukru we krwi. Największą przyjemność sprawiają mi wycieczki rowerowy i długie spacery w gronie rodziny, do czego serdecznie zawsze namawiam.
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
