Zmienność glikemii - jeden z kluczowych elementów wyrównania cukrzycy

Konsensus ATTD ustanowił 14 kluczowych wskaźników dla ciągłego monitoringu glikemii, które mają bardzo istotne znaczenie w codziennej samokontroli. Wśród średniego stężenia glikemii, poziomu Hba1C, czasu w zakresie docelowym, procentu czasu poniżej i powyżej zakresu również bardzo istotnym elementem jest zmienność glikemii. Okazuje się, że jest ona bardzo ważnym czynnikiem ryzyka wpływającym bezpośrednio na rozwój powikłań naczyniowych w cukrzycy. Czym właściwie jest owa zmienność i jak sprawić, żeby ten parametr był właściwy?

Leczenie cukrzycy bez monitorowania glikemii nie jest dobrym leczeniem, bo nie mamy wglądu w poziomy glikemii, a efektem leczenia są właśnie prawidłowe poziomy glikemii. W latach 50. XX wieku ustalano dawkę insuliny na podstawie glukozy w moczu, za pomocą tabletek i pasków. W latach 70. i 80. zaczęto wprowadzać glukometry i oznaczać poziom glukozy, ale wiązało się to z nakłuciem opuszka palców. Zależy nam, aby poziomy glikemii były cały czas w normie, a intensywna insulinoterapia ma naśladować fizjologiczny tryb wydzielania insuliny i dążymy w sposób dość agresywny, aby dążyć do normoglikemii - powiedziała prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec.

Nawet u pacjentów z hemoglobiną glikowaną na poziomie 6,1%, czyli bardzo dobrym wynikiem, po zastosowaniu systemu ciągłego monitoringu glikemii, można zaobserwować, że na wykresie dobowym glikemii występują i góry i doliny, czyli spadki i wzrosty poziomów cukru we krwi. Dlatego też wprowadzono nowy termin. Nie patrzymy już na wyrywkowy poziom glikemii, który w danej chwili osiągamy. Interesuje nas zmienność glikemii.


Wartość HbA1c nie odzwierciedla zmienności glikemii zarówno u chorych z zadowalająco wyrównaną, jak i niewyrównaną metabolicznie cukrzycą typu 1 lub typu 2. Zmienność glikemii jest znacząco większa w cukrzycy typu 1 niż typu 2, dlatego też zastosowanie systemów do ciągłego monitorowania glikemii (CGMS) posiada szczególnie duże znaczenie diagnostyczne u chorych z cukrzycą typu 1, zwłaszcza tych z wartościami hemoglobiny glikowanej około 7% - to wnioski płynące z opracowania pt. "Zmienność glikemii a wartość hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w cukrzycy typu 1 i typu 2" przygotowane przez ekspertów: Annę Borkowską, Elektrę Szymańską-Garbacz, Ewę Kwiecińską, Annę Ignaczak oraz Leszka Czupryniaka.

Zmienność glikemii jest:

• Stopniem, w jakim poziomy glukozy pacjenta wahają się pomiędzy wysokim, a niskim poziomem w ciągu dnia
  
• Wahaniami glikemii wykazanymi przez CGM w czasie docelowym i poza nim
  
• Ważnym czynnikiem ryzyka bezpośrednio odpowiedzialnym za patogenezę powikłań naczyniowych cukrzycy

Konsekwencje zmienności glikemii w cukrzycy typu 1 są liczne i mają wpływ na pacjentów zarówno od strony fizycznej, jak i psychicznej. Konsekwencją występującego lęku przed hipoglikemią są mniejsza dawki insuliny i wyższe poziomy cukrów we krwi. Ponad 50% pacjentów modyfikuje dawkę insuliny z powodu lęku przed hipoglikemią. Jeżeli pacjent jest przeinsulinowany dochodzi do wzrostu masy ciała. Ciągły lęk wpływa na psychikę pacjentów, stany depresyjne, ciągły stres związany z leczeniem cukrzycy.

W nowym podejściu do leczenia pacjentów z cukrzycą typu 1 oprócz aktualnej wartości glikemii (teraźniejszość) pacjentów powinien interesować profil glikemii z ostatnich 3-24 godzin (przeszłość) oraz trend zmian (przyszłość). Strzałki trendu są bardzo ważne w nowoczesnym monitorowaniu cukrzycy.

Jak wynika z raportu "Znaczenie nowoczesnych metod monitorowania glikemii i telemedycyny dla poprawy jakości opieki nad pacjentem z cukrzycą": Liczba pomiarów glukometrycznych wykonywanych dziennie przez pacjentów jest niewystarczająca dla osiągnięcia kontroli cukrzycy pozwalającej na uniknięcie ostrych i przewlekłych powikłań. Równocześnie dla dużej części polskich pacjentów nowoczesne systemy monitorowania glikemii są obecnie poza zasięgiem finansowym, co dla wielu chorych stanowi barierę w osiąganiu optymalnych wartości poziomu glukozy. Szerszy dostęp do flash glucose monitoring i continuous glucose monitoring może przyczynić się do redukcji całościowych wydatków ponoszonych przez płatnika.

Zastosowanie nowoczesnych systemów monitorowania glikemii stwarza szansę na poprawę kontroli cukrzycy i ograniczenie kosztów opieki ambulatoryjnej oraz hospitalizacji związanych z ciężkimi hipoglikemiami, w dalszej perspektywie zaś z rozwojem przewlekłych powikłań cukrzycy. W dłuższej perspektywie stosowanie nowoczesnych metod monitorowania glikemii może pomóc w zmniejszeniu liczby powikłań cukrzycy stanowiących obecnie ogromne obciążenie dla budżetu płatnika.


Artykuł powstał na podstawie wykładu "Nowy standard monitorowania pacjentów z cukrzycą" wygłoszonego w dniu 22 czerwca 2020 roku przez prof. dr hab. med. Małgorzatę Myśliwiec z Katedry i Kliniki Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

Jeśli jeszcze tego nie zrobiliście, koniecznie polubcie nasz profil na FB!