Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa (GDM - gestational diabetes mellitus) rozwija się wyłącznie w czasie ciąży i zazwyczaj ustępuje po porodzie. Jest to stan, w którym organizm nie jest w stanie efektywnie przetwarzać glukozy, co prowadzi do jej podwyższonego poziomu w organizmie. Cukrzyca ciążowa nie daje objawów klinicznych co oznacza, że jeśli nie zrobimy odpowiednich badań nie jesteśmy w stanie jej zdiagnozować. Warto podkreślić, że cukrzyca ciążowa różni się od cukrzycy typu 1 i typu 2, które mogą występować przed ciążą i trwać przez całe życie.Okazuje się, że obecnie częstość cukrzycy ciążowej bardzo dynamicznie rośnie w naszym kraju. O ile na początku tego wieku to było około 3% ciąż, teraz już ten odsetek sięga 16%. Wiemy, że w ostatnich latach bardzo dynamicznie zachorowalność rośnie. Niestety spodziewamy się, że pacjentek będzie coraz więcej. Myślę, że warto wiedzieć co to jest cukrzyca ciążowa, jak ją zdiagnozować, jakie wiąże ze sobą zagrożenie dla mamy i dla dziecka, a także jakie interwencje można podjąć, żeby zniwelować niekorzystne wpływy cukrzycy na ciążę i rozwój dziecka - powiedziała prof. dr hab. n. med. Dorota A. Bomba-Opoń, specjalista Położnictwa, Ginekologii i Perinatologii, Wiceprzewodnicząca Zarządu Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników podczas webinaru edukacyjnego przygotowanego przez firmę Abbott.
Kiedy i w jaki sposób diagnozowana jest cukrzyca u kobiet w ciąży?
W pierwszych tygodniach ciąży wszystkie ciężarne powinny wykonać oznaczenia stężenia glukozy we krwi żylnej na czczo czyli od 8 do 10 godzin od ostatniego posiłku. Z reguły odbywa się to podczas pierwszej wizyty u ginekologa, który zleca badania.. Należy zaznaczyć, że musi to być krew żylna - nie wykonujemy tego badania na glukometrze, z krwi włośniczkowej z palca, czy przy pomocy innego urządzenia. Ważne jest, aby dobrze przygotować się do tego badania.Glikemia z krwi żylnej na czczo powinna być niższa, niż 92 mg/dl (5,1 mmol/l). Jeżeli poziom glikemii jest poniżej 92mg/dl, ale występują czynniki ryzyka zaburzeń tolerancji węglowodanów w ciąży, to wtedy należy wykonać w I trymestrze, oprócz tego badania, doustny test tolerancji glukozy (OGTT) wypijając 75 gram glukozy. Następnie oznaczyć stężenie glukozy w 60 i 120 minucie.
Do czynników ryzyka należą:
- Nadwaga lub otyłość: Wysoki wskaźnik masy ciała (BMI) przed ciążą (powyżej lub równe 30 kg/m2).
- Poprzednie ciąże: historia cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach.
- Historia rodzinna: obecność cukrzycy w rodzinie, zwłaszcza u bliskich krewnych (matka lub siostra).
- Masa urodzeniowa wcześniej urodzonego dziecka: powyżej lub równe 4,5 kg.
Jeżeli wynik jest powyżej 125 mg/dl (6,9 mmol/l) to istnieje duże ryzyko, że u pacjentki występowała cukrzyca przed ciążą. Nie wykonuje się doustnego testu tolerancji glukozy, tylko ponownie oznacza się stężenie glukozy na czczo. Pacjentka powinna być objęta intensywnym leczeniem, tak jak pacjentki, które miałby rozpoznaną cukrzycę przed ciążą.
Nie należy wykonywać obciążenia 75 gram glukozy (OGTT) jeśli kobieta:
- Miała przed ciążą zdiagnozowaną cukrzycę (typu 1 lub typu 2)
- Przebyła operację bariatryczną (zmniejszenia żołądka)
- Przyjmuje metforminę
Jak prawidłowo przygotować się i wykonać test tolerancji glukozy (OGTT)?
Zobacz w nagraniu webinaru (od 12 minuty)! Prof. dr hab. n. med. Dorota A. Bomba-Opoń szczegółowo objaśnia wszystkie zasady prawidłowo wykonanego doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT).Diagnostyka cukrzycy podczas ciąży
U wszystkich kobiet doustny test tolerancji glukozy (OGTT) należy wykonać między 24. a 28. tygodniem ciąży. Wówczas zachodzą zmiany, które sprzyjają wystąpieniu nietolerancji węglowodanów/cukru. Test polega na wypiciu roztworu glukozy, a następnie pobraniu krwi, w której mierzy się zawartość stężenia glukozy. . Badanie wykonuje się na czczo oraz w 60 i 120 minucie po wypiciu glukozy.Rozpoznanie cukrzycy u kobiet w ciąży
Jak prawidłowo interpretować wyniki doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) zobacz w nagraniu webinaru (od 15 minuty)!
Jakie są najważniejsze zalecenia dla kobiet w ciąży po rozpoznaniu cukrzycy?
Zarządzanie cukrzycą ciążową w warunkach domowych polega na monitorowaniu stężenia glukozy w organizmie (tkanka podskórna/ciągły monitoring glikemii, krew włośniczkowa - metodą glukometrową), utrzymywaniu zdrowej diety, regularnej aktywności fizycznej i w niektórych przypadkach, stosowaniu leków lub insuliny. Oto kilka kluczowych zaleceń:- Dieta: Spożywanie zrównoważonych posiłków bogatych w błonnik, , białko i zdrowe tłuszcze. Dieta powinna zawierać optymalną ilość węglowodanów. Ważne jest unikanie przetworzonych cukrów i rafinowanych węglowodanów.
- Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia, takie jak chodzenie, pływanie lub specjalne ćwiczenia dla kobiet w ciąży, mogą pomóc w kontrolowaniu poziomu glukozy.
- Monitorowanie glukozy: Regularne sprawdzanie stężenia glukozy w organiźmie zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Stosowanie leków: W niektórych przypadkach konieczne może być przyjmowanie insuliny lub innych leków regulujących poziom glukozy.
Kluczowym elementem zarządzania cukrzycą ciążową jest edukacja. Kobiety w ciąży powinny być świadome, jak zarządzać swoją dietą, monitorować poziom glukozy oraz kiedy szukać pomocy medycznej. Regularne wizyty u specjalisty ds. cukrzycy, dietetyka i lekarza prowadzącego ciążę są niezwykle ważne.
W jaki sposób można monitorować glikemię i jak często?
Optymalne jest, aby ponad 90% czasu (doby) stężenie glukozy było w zalecanych zakresach docelowych. W ciągu dnia cukier poposiłkowy nie powinien przekraczać 140 mg/dl. Średnia glikemia w ciągu doby najlepiej, żeby była poniżej 100 mg/dl. Ważna jest również glikemia nocna w zakresie między 63 a 90 mg/dl.Pomiary glikemii w organizmie możemy wykonywać w dwojaki sposób. Są dostępne dwie metody pomiaru. Tradycyjnie przy pomocy glukometrów, co wiąże się z nakłuciem opuszki palców i pobieraniem kropli. Dzięki temu możemy wyrywkowo zobaczyć, w danej chwili, jaki jest poziom glikemii. Zalecane są cztery pomiary dziennie na czczo oraz 60 minut po głównych posiłkach (po śniadaniu, obiedzie, kolacji). Zatem wskazane jest obecnie od 8 do 10 pomiarów na dobę - zarówno na czczo, jak i 60 oraz 120 minut po posiłkach (śniadaniu, obiedzie, kolacji, przekąskach), a także przed snem i w nocy. W nocy jest to najtrudniejsze, bo samo wybudzenie się w nocy może wpływać na poziom glukozy, więc nie jest to do końca optymalne - mówi prof. dr hab. n. med. Dorota A. Bomba-Opoń.
W ostatnich latach pojawiała się możliwość oceny w sposób ciągły, przez całą dobę. Odbywa się to dzięki sensorom, które zakładane są na skórze. Sensor dokonuje pomiaru w płynie śródtkankowym. Umożliwia to ocenę glikemii przez całą dobę. Pokazuje nie tylko jaki jest poziom glukozy w danej chwili, ale również jakie wartości były wcześniej. Ciągłe monitorowanie glikemii pokazuje także trendy zmian - czy glukoza w najbliższym czasie będzie wzrastać czy spadać. Systemy CGM posiadają alarmy, które sygnalizują, gdy stężenie glukozy jest zbyt niskie lub zbyt wysokie. Systemy CGM nie wymagają nakłuwania palców i pozwalają na kontrolę glukozy w dyskretny sposób.
Jakie jest ryzyko lub powikłania cukrzycy ciążowej dla kobiety i dla jej dziecka?
Nawet niewielkie zaburzenia nietolerancji węglowodanów mogą mieć wpływ na rozwój dziecka. Nieleczona cukrzyca ciążowa może prowadzić do poważnych komplikacji, zarówno dla matki, jak i dziecka. Powikłania w cukrzycy ciążowej zależą od stopnia nietolerancji węglowodanów.Do najczęściej występujących powikłań dla matki zaliczamy:
- Poronienia
- Przedwczesny poród i związane z nim komplikacje zdrowotne
- Wzrost ryzyka nadciśnienia tętniczego i stanu przedrzucawkowego
- Większe ryzyko konieczności przeprowadzenia cesarskiego cięcia
- Zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości
- Nadmierna masa urodzeniowa (makrosomia), co może utrudniać poród
- Niska glikemia (hipoglikemia) po urodzeniu
- Żółtaczka
- Ryzyko rozwoju otyłości i cukrzycy typu 2 w przyszłości
- Choroby układu krążenia i nadciśnienie tętnicze
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
