Cukrzyca a ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nerek
Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, wynikającym z insulinooporności oraz niedostatecznego wydzielania insuliny przez trzustkę. Jest najczęstszą formą cukrzycy, dotykającą głównie osoby dorosłe, choć coraz częściej diagnozowana jest także u młodszych osób z powodu rosnącej epidemii otyłości. Objawy cukrzycy typu 2 mogą rozwijać się stopniowo i obejmują m.in.: nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, częste infekcje dróg moczowych, zmęczenie, niewyraźne widzenie oraz powolne gojenie się ran. Kluczowe znaczenie w radzeniu sobie z cukrzycą typu 2 mają: odpowiednio dobrana dieta, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz, w razie potrzeby, farmakoterapia.
Cukrzyca i kaskada powikłań
Cukrzyca typu 2 rzadko występuje w pojedynkę i niestety zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i chorób nerek. Często towarzyszą jej schorzenia takie jak: nadciśnienie tętnicze, otyłość, dyslipidemia (zaburzenia lipidowe). Podwyższony poziom glukozy we krwi uszkadza naczynia krwionośne oraz nerki, co może doprowadzić do miażdżycy, zawału serca, niewydolności serca czy przewlekłej choroby nerek.Mamy więc do czynienia ze współwystępowaniem chorób układu metabolicznego, kardiologicznego i nefrologicznego, co stanowi ogromne wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i dla systemu opieki zdrowotnej.
Cukrzyca typu 2 ma poważny wpływ na rozwój i przebieg innych chorób przewlekłych:
- Nadciśnienie tętnicze: Insulinooporność i przewlekle podwyższony poziom glukozy we krwi przyczyniają się do uszkodzenia naczyń krwionośnych, co prowadzi do zwiększonego ciśnienia krwi - nadciśnienia. Ponadto nadciśnienie tętnicze przyspiesza rozwój powikłań sercowo-naczyniowych oraz tych związanych z nerkami.
- Choroby sercowo-naczyniowe: Uszkodzenie naczyń krwionośnych spowodowane wysokim poziomem glukozy we krwi przyczynia się do tworzenia blaszki miażdżycowej i zwężenia tętnic. Dlatego pacjenci z cukrzycą są w grupie wysokiego ryzyka zawału serca, udaru mózgu i miażdżycy.
- Otyłość: Cukrzyca typu 2 często współwystępuje z otyłością, która z kolei nasila insulinooporność i kontrolę glikemii. Otyłość zwiększa także ryzyko wystąpienia innych powikłań, takich jak stłuszczenie wątroby i zaburzenia hormonalne.
- Przewlekła choroba nerek (PChN): Wysoki poziom glukozy we krwi prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych w nerkach, co z czasem może powodować przewlekłą niewydolność nerek. Przewlekła choroba nerek jest jednym z najczęstszych powikłań cukrzycy.
Wczesna diagnostyka i profilaktyka
Wczesna diagnostyka i leczenie cukrzycy, podobnie jak świadomość powikłań i ich wczesne zidentyfikowanie, są kluczowe dla dobrej kontroli choroby. Warto monitorować na bieżąco ciśnienie tętnicze, przy pomocy domowego sprzętu, a także wykonywać regularnie (przynajmniej raz w roku) badania w warunkach laboratoryjnych, wśród których powinny się znaleźć:- pomiar poziomu glukozy we krwi (raz w roku lub częściej w przypadku wątpliwości utrzymania normoglikemii lub konieczności weryfikacji skuteczności leczenia po jego modyfikacji),
- pomiar wskaźnika hemoglobiny glikowanej (HbA1c),
- lipidogram (raz w roku albo częściej w przypadku obecności dyslipidemii).
Foto: https://depositphotos.com/pl/
Czynniki ryzyka i zapobieganie powikłaniom
- Kontrola poziomu glukozy we krwi
Najważniejszym elementem w zapobieganiu powikłaniom cukrzycy jest utrzymanie poziomu glukozy we krwi w normie. Regularne monitorowanie glikemii (przy pomocy glukometru lub systemów do ciągłego monitorowania glikemii w warunkach domowych), regularne stosowanie odpowiednich leków przeciwcukrzycowych oraz prowadzenie prozdrowotnego stylu życia są bardzo ważne dla osób z cukrzycą.
- Odpowiednio dobrana dieta
Nie ma diety uniwersalnej dla wszystkich osób z cukrzycą. Optymalne dla tej grupy pacjentów proporcje makroskładników powinny być ustalane indywidualnie z uwzględnieniem wieku, aktywności fizycznej, obecności powikłań cukrzycy, schorzeń dodatkowych oraz preferencji indywidualnych. Warto sięgnąć po dietę bogatą w błonnik, niskotłuszczową, z ograniczeniem cukrów prostych, która pomaga w kontroli poziomu glukozy i cholesterolu we krwi. Zaleca się spożywanie dużej ilości warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz chudego białka.
- Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, obniża poziom glukozy we krwi oraz poprawia kondycję serca. Zalecane jest co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo. Aktywność fizyczna powinna być dostosowana indywidualnie do możliwości danej osoby. W celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2-3 dni, jednak najlepiej codziennie.
- Kontrola ciśnienia tętniczego i poziomu lipidów
Pacjentki i pacjenci z cukrzycą powinni regularnie monitorować ciśnienie tętnicze oraz poziom cholesterolu. Nadciśnienie tętnicze i dyslipidemia znacząco zwiększają ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych. W razie potrzeby, po konsultacji z lekarzem, stosuje się leki obniżające ciśnienie krwi i regulujące stężenie cholesterolu we krwi. Zgodnie z Zaleceniami PTD ogólnym celem kontroli ciśnienia tętniczego u osób z cukrzycą jest wartość ≤ 130/80 mm Hg (u osób > 65. roku życia wynosi ona < 140/80 mm Hg).
Cele wyrównania parametrów lipidowych
- u osób z cukrzycą o bardzo wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym: stężenie LDL-C < 55 mg/dl (< 1,4 mmol/l) i redukcja o co najmniej 50% w stosunku do wartości wyjściowej, stężenie cholesterolu nie-HDL < 85 mg/dl (2,2 mmol/l)
- u osób z cukrzycą o wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym: stężenie LDL-C < 70 mg/dl (1,8 mmol/l) i redukcja o co najmniej 50% w stosunku do wartości wyjściowej, stężenie cholesterolu nie-HDL < 100 mg/dl (2,6 mmol/l)
- u osób o umiarkowanymm ryzyku sercowo-naczyniowym (młode osoby < 35. roku życia z cukrzycą typu 1 bez przewlekłych powikłań i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego lub osoby z cukrzycą typu 2 < 50. roku życia, z czasem trwania cukrzycy < 10 lat, bez innych czynników ryzyka): stężenie LDL-C < 100 mg/dl (2,6 mmol/l), stężenie cholesterolu nie-HDL < 130 mg/dl (3,4 mmol/l)
- stężenie triglicerydów < 150 mg/dl (< 1,7 mmol/l).
- u osób z cukrzycą o bardzo wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym: stężenie LDL-C < 55 mg/dl (< 1,4 mmol/l) i redukcja o co najmniej 50% w stosunku do wartości wyjściowej, stężenie cholesterolu nie-HDL < 85 mg/dl (2,2 mmol/l)
- Regularne badania funkcji nerek
Monitorowanie funkcji nerek jest niezwykle istotne. Badania, takie jak ocena poziomu kreatyniny we krwi, GFR - wskaźnik oceniający czynność nerek oraz albuminurii, pomagają we wczesnym wykrywaniu ewentualnych uszkodzeń nerek. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, aby zapobiec dalszym komplikacjom. Badanie przesiewowe w kierunku zwiększonego wydalania albumin z moczem należy wykonywać raz w roku u osób z cukrzycą typu 1 (od 5. roku trwania choroby), u osób z cukrzycą typu 2 (od momentu rozpoznania choroby) oraz u wszystkich osób z cukrzycą ze współistniejącym nadciśnieniem tętniczym.
- Odstawienie palenia tytoniu
Palenie tytoniu zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i nerek. Rezygnacja z palenia jest jednym z najważniejszych kroków w poprawie zdrowia osób chorych na cukrzycę. "Rzucenie" palenia to nie tylko troska o własne zdrowie, ale również odciążenie domowego budżetu.
Wnioski
Cukrzyca jest chorobą wymagającą kompleksowego podejścia do leczenia, zwłaszcza w kontekście ochrony serca i nerek. Wczesna diagnoza, regularne monitorowanie stanu zdrowia oraz zmiana stylu życia są kluczowe w zapobieganiu powikłaniom. Pacjentki i pacjenci powinni współpracować z zespołem terapeutycznym, aby opracować indywidualny plan leczenia i zapobiegania powikłaniom, co pozwoli im cieszyć się lepszym zdrowiem i jakością życia.Więcej o tym, jak chronić serce i nerki dowiesz się ze strony www.dluzszezyciezcukrzyca.pl oraz fanpage'a na Facebooku Dłuższe Życie z Cukrzycą.
Jerzy Magiera
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
