Każdego roku w Polsce amputuje się ponad 11 tysięcy kończyn dolnych, a 76% tych zabiegów stanowią amputacje wysokie wykonywane najczęściej w trybie nagłym, gdyż prawidłowe leczenie zachowawcze nie zostało wdrożone na czas. Aż co czwarty diabetyk będzie w swoim życiu miał niebezpieczne owrzodzenie stopy, część z nich straci przez to kończyny, a niektórzy nawet życie. Ponieważ liczba chorych na cukrzycę w Polsce dawno przekroczyła 3 miliony i stale rośnie, a leczenie stopy cukrzycowej nie jest rozwiązane systemowo, należy poważnie obawiać się dalszego pogarszania tej, już teraz złej sytuacji. W odpowiedzi na ten rosnący problem zdrowotny i społeczny, Polskie Towarzystwo Leczenia Ran już po raz czwarty organizuje akcję edukacyjno-profilaktyczną "Światowy Tydzień Świadomości Stopy Cukrzycowej", która odbędzie się w dniach 17-22 listopada.
Eksperci wiedzą, że u większości pacjentów scenariusz prowadzący do utraty kończyny można odwrócić. Kluczowy jest czas i dotarcie do wyspecjalizowanej placówki: wczesna diagnoza i prawidłowa profilaktyka skutecznie zapobiegają powstaniu owrzodzeń i amputacjom. Na wczesnym etapie działania profilaktyczne są proste i tanie, ale trzeba je wdrożyć. Dla ratowania tych chorych Polskie Towarzystwo Leczenia Ran postuluje utworzenie oddziału stopy cukrzycowej w każdym województwie.
Bezpłatne badania w całym kraju - jak, gdzie i dla kogo?
Badania będą prowadzone w całej Polsce w kilkudziesięciu gabinetach lekarskich, pielęgniarskich i podologicznych. Skierowane są do wszystkich pacjentów z rozpoznaną cukrzycą, niezależnie od jej typu, z wyłączeniem osób aktualnie leczonych z powodu ran stopy cukrzycowej. Celem jest profilaktyka i stwierdzenie pierwszych symptomów możliwych powikłań.Badanie stóp potrwa zaledwie 10 minut. Obejmuje ocenę czucia dotyku, ocenę tętna na tętnicach stopy i zebranie krótkiego wywiadu. Na tej podstawie badający określi na jak wysokie ryzyko powstania owrzodzeń narażony jest konkretny chory oraz przeprowadzi krótką rozmowę edukacyjną z elementami instruktażu. To dla pacjenta szansa, by dowiedzieć się, w jakiej grupie ryzyka się znajduje, zrozumieć, jak ma pielęgnować stopy i kiedy szukać pomocy.
- "Stopa cukrzycowa rozwija się podstępnie. Większość powikłań nie jest zauważana przez chorego, nawet gdy doszło już do poważnych uszkodzeń w obrębie stopy. Również lekarze rodzinni i diabetolodzy bardzo rzadko nakazują choremu okazanie stóp dla ich skontrolowania, o ile chory sam o to nie poprosi. Pierwszym sygnałem alarmowym może być "zwykłe" zaczerwienienie, odcisk albo drobna rana, która postępuje, ale pacjent na to nie reaguje, bo najczęściej nie odczuwa bólu. Jest to moment, w którym czujny musi być system, czyli pracownicy opieki zdrowotnej oraz podolodzy. Akcja ma tę czujność stworzyć, upowszechnić poprzez edukację i łatwy dostęp do badania" - mówi dr n. med. Przemysław Lipiński, Prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, Przedstawiciel Polski w D-Foot International, ekspert kampanii Rany pod kontrolą.
Według danych zawartych w Porozumieniu na rzecz Profesjonalnej Terapii Ran, przygotowanym w ramach kampanii "Rany pod kontrolą", nawet milion Polaków może mierzyć się z ranami trudno gojącymi się, z czego istotną część stanowią powikłania stóp u pacjentów z cukrzycą. Rany cukrzycowe mają niestety wyższą śmiertelność niż większość nowotworów złośliwych, a amputacja kończyny powoduje zgon ponad połowy chorych w ciągu 5 lat.
Pomóc pacjentowi, zanim trafi na stół operacyjny
Eksperci kampanii "Rany pod kontrolą" podkreślają, że liczba amputacji w Polsce wciąż utrzymuje się na alarmująco wysokim poziomie, w porównaniu do innych krajów. Tymczasem wiele z nich wynika z niewykrytego na czas powikłania, czyli braku prostego badania, które mogłoby wykazać ryzyko w porę.- "Każda placówka może wziąć udział w akcji wystarczy leżanka, monofilament i osoba przeszkolona, np. pielęgniarka lub podolog. W pakiecie są instrukcje, karty pacjenta, ankiety. Po stronie pacjenta nie ma żadnych kosztów. A po naszej stronie - rośnie świadomość, która naprawdę może uratować komuś stopę i życie" - wyjaśnia dr n. med. i n. o zdr. Karolina Kruszewska, koordynatorka ogólnopolskiej akcji z ramienia PTLR.
Pełna lista ośrodków biorących udział w akcji wraz z informacją o zapisach znajduje się na stronie internetowej: https://ptlr.org/swiatowy-tydzien-swiadomosci-stopy-cukrzycowej-2025/
Zapisy odbywają się bezpośrednio w placówkach - najczęściej telefonicznie. Udział w badaniu jest bezpłatny. Placówki samodzielnie określają dni i godziny przyjęć oraz limit pacjentów, których są w stanie przebadać w ramach akcji.
Źródła danych:
1. Porozumienie na rzecz Profesjonalnej Terapii Ran, https://ranypodkontrola.pl/do-pobrania/
2. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran, www.ptlr.org
Organizatorem akcji Tygodnia Świadomości Stopy Cukrzycowej jest Polskie Towarzystwo Leczenia Ran.
Inicjatorem kampanii "Rany pod kontrolą" jest firma Schulke.
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
